Geçmiş  anlatılırken  insanoğlunun  geldiği  yerlerin neresi olduğunu hep merak etmişimdir. Ancak bu hayal etmenin ötesine geçmemişti. Ne zaman, sahip olduğum Kuzey Mezopotamya orijinli objeleri incelemeye ve arkeolojik kazılar sonucu bölge hakkında yayımlanan analiz metinleri hakkında araştırmalara başladım, bu beni insanlığın başlangıcına götürdü. Her ne kadar tam olarak belirlenmese de, bu bölgenin doğduğum topraklar olduğunun farkına vardım. Evet, burası Bereketli Hilal’in olduğu bölgeydi.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden Şanlıurfa ili Bozova ilçesi, Gaziantep, Kilis, Hatay’ı içine alan, Amik Ovası’nın tümünü kapsayan, Adana, Tarsus’tan bir teğet çizerek Doğu Akdeniz ve oradan da Filistin, İsrail topraklarına kadar olan bölgenin adıdır Bereketli Hilal. Irak’ın kuzeyinden Anadolu topraklarına, Zağros Dağlarının bitiminden Doğu Akdeniz’e doğru bir yay çizerek uzayan geniş bir alanı içine alır.

Bereketli Hilal, Şanlıurfa ili Bozova ilçesinin merkezinde bulunan  höyüklerin  en  eskilerini  bağrında  barındırmaya devam etmektedir. Bu höyükler geçmişin nelere tanıklık ettiğinin somut birer kanıtıdır. Gittikçe zorlaşan hayat şartları, ilk insana su olan yerlerin keşfini başlatmıştır. Bu durum, hem yeni bir oluşumu başlatmış hem de yeni bir medeniyetin kapılarını aralamıştır.

Nihayetinde  zorlaşan  hayat  şartları,  insanı araştırmaya zorlamıştır. Bu zorluklar neticesinde de, avcı toplayıcı olan insan, bir sonraki dönem olan Neolitik düzene geçmiştir. Neolitik düzene dikkat edildiğinde, yaşamın devamı için çok önemli olan su kaynaklarına yakın yerlerin seçildiği görülür. Nehir ve tatlısu kenarlarında yerleşik düzene geçilmiştir. Bunun da, Fırat ve Dicle kıyılarında gerçekleştiği görülmektedir.

İlk Neolitik düzene geçilen yer, M.Ö. 8600- 8100 Nevali Çori’dir. Bu höyüğün yanı sıra, Halen Çemi Höyük, Diyarbakır’da

 

Çayönü Höyük, Birecik Akarçay Höyük, Bozova, Biris Mezarlığı, Söğüt Tarlası; M.Ö. 10.000-8000 Surtepe Birecik, Harran’da bulunan Sefer Tepe, Hamzan Tepe, Karahan Tepe ve Samsat Höyüğü’nün hemen batısında yer alan Gri Virika’da çok sayıda çakmak taşına rastlanması buraların Paleolitik Yerleşkeler olduğunu göstermektedir. Bu höyüklerin birbirlerinden çok uzak olmadıklarını   söylememiz   mümkündür.                               Göbeklitepe Tapınağı’nın hemen sonrasında kurulmuşlardır ve tümü Fırat kıyısında yer alır. Yine aynı tarihlerde M.Ö. 10.000- 8000’li yıllarda, Dicle kıyısında gelişen yerleşim olarak da  Çayönü  gösterilebilir. Aynı zamanda Hasan keyf GöbeklitepeHöyüğü’nden M.Ö. 9600’den  başlayarak  Fırat’ın kıyısına doğru indiğimizde sırasıyla:

 

 

Neolitik Dönem,

Çanak Çömleksiz Dönem, Çanak Çömlekli Dönem, Kalkolitik Dönem.

Bakır Dönemi, Tunç Dönemi, Demir Çağı,

Helen, Roma, Bizans dönemleri, İslami Dönem,

Selçuklu Dönemi,

Osmanlı Dönemi’nin izlerine rastlarız.

 

Paleolitik  dönemdeki  Atalarımımız;  Saptadığımız  en önemli unsurlardan biri bu insanların etobur olduklarıdır. Sadece etle beslendikleri bilinmektedir. Bunun yanı sıra, yine sıra dışı olan bir gerçek daha vardır ki, bu insanlar kendi kültürlerini oluşturmuşlardır.

 

Henüz Pişmiş Topraktan porselen yapamadıkları bu dönem Sadece kazına bilinecek amma Silinmeyecek iz brakmaları için Kireç taşlarını kullanmışlardır. Bu taşlar üzerine düşüncelerini Yazı olmak sızın yansıtmışlardır. kazılan zoomorfik motifler konuşma diline sahip olmamalarına rağmen, ortaklaşa olarak kazımış oldukları hayvan ve insan figürlerinin bir şeyler anlattıkları muhakkaktır. Şekillerden anlaşıldığı üzere, ölen bir insanın ruhu, daha çok uçan ve sürünen hayvan tasvirleriyle çizilmeye çalışılmıştır. Bu durum inandıkları ortaklaşa bir metin sonucuna vardıkları görülmektedir. Bu da bu insanların ölünce varacaklarını düşündükleri yerin kendilerini iyi hissedecekleri bir yer olduğu fkrini ortaya koymaktadır.

Bu insanlara göre Tanrı’nın yeri bilinmektedir. Ölen insanoğlu, bir akbaba olarak kanatlanıp uçarak veya sürünen bir hayvan betimlemesi olarak, T sütunları üzerine kazınmıştır. İtikat ve inanç, bir kireç taşı üzerine tasvir edilen hayvanlar gibi şekillendirilmiştir. Bu hayvan yaratıkların insanoğlunun ruhunun bilinmeyen yolculuğunu üstlendiklerinden, olağanüstü güçlere sahip olduklarını simgelemeye çalışmışlardır. Varılması gereken yere ancak onlar gidebilecektir. Bu tür hayvanların görevlendirilmiş olduklarına inanmaktadırlar. Bu yüzden de idol olarak mezarlarına onlarla birlikte gömülmüşlerdir.

Bu kültür, insanoğlunun ilk sosyalleşme izlerini barındırır. Kireçli taşlar birer abide şeklinde üzerindeki şekilleriyle geleceğe ve o topluma verilen bir teskin edici bildirgedir. Aynı kireç taşları, değişerek, farklı şekiller alarak bu bölgede yapılan kazılarda da karşımıza  çıkmaktadır.  İnsanoğlu,  Paleolitik Dönem  avcı-toplayıcıların en maharetli oldukları ve teknik olarak da kendilerini geliştirdikleri taş aletleriyle taşlara çok güzel şekiller vererek bu taşlardan sürekli yeni aletler geliştirerek kendisini yenilemiştir. Bunlara örnek olarak yongalar, çift vurmalılar, kazıcılar, deliciler, bayblos tek vurmalılar gibi aletleri gösterebiliriz. Böylece günlük hayatta sürekli kullandıkları ve faydalandıkları araç gereçleri kendilerinin  yaptığını  söyleyebiliriz.  Hem  bu  aletlerin  hem de konaklamak için yaptıkları yerlerin yapımında çakmak taşları olarak

 

bildiğimiz taşlardan yararlanmışlardır. Ve sürekli Teknik olarak gelişmeler göstermişlerdir.

 

 

İLK İNSANLARIN YÖREDEKİ AYAK İZLERİ

 

Bölgede bulunan değerli bulgular, bilim insanlarının geçmiş tarihe ışık tutabilmeleri ve ilk insanın sosyalleşmesi hakkında fikir vermeleri açısından son derece önemlidir. Yaşadığım bölgede ilk insanın izlerini sürme merakım çocukluğumda başladı. 1977 yılında Almanya’da yaşamaya başladıktan sonra bu merak zaman içinde bir tutkuya dönüştü ve bu tutku beni bir koleksiyoner haline getirdi. Kişisel koleksiyonumda bu bölgeyi ve ilk insanın yaşam biçimini ortaya koyacak parçalara sahip olmanın mutluluğunun yanı sıra sorumluluğunu da birarada yaşıyorum.

Koleksiyonumda  yer  alan  bu  bulgular,  bana buradaki yaşanmışlığın araştırılmasının bir görev olduğunu ancak bunu yerine getirdiğimde, rahat edebileceğimi gösterdi. Ben de bu manevi yükün bilinciyle yaklaşık 30 yıldır, yöredeki yaşanmışlığın izlerini çözebilmek için gece gündüz demeden çalışıyorum. Amacım, yapmaya çalıştığım araştırmaların sonuçlarını bu kitapla sizlerle paylaşmak. Böylece bilgiyi evrenselleştirebilmek.

 

 

 

YONTMA TAŞ DEVRİ (PALEOLİTİK DÖNEM)

 

En eski ve uzun dönemdir. Buradaki toplulukların yerleştiği yerlere göre değişir. Öncelikle ilk insan Santral Afrika’dan yola çıkan Homo Sapiens’tir. Bu insan türünün ortaya çıkışı, M.Ö.

120.000 yıl öncesine kadar gider.

Bu insanlar, avlanmak için mızrak ile taştan ve kemikten aletler kullanmışlardır. Göçebe şeklinde avların peşinden giderken avlarını

 

tüketmek için buldukları uygun yerlerde konaklarlar. Bir mağara veya kaya altı gibi korunaklı alanlar tercih edilir. Büyük olan mağaralar tercihleri arasında görülmektedir. Bu dönemlerde genelde kaldıkları mağaralarda arkalarında bıraktıkları izlerden anlaşılmaktadır. Mağara duvarlarına yaptıkları hayvan resimlerini tabii boyalarla veya kömür karalarıyla yaptıkları bilinmektedir.

Bu dönemde nüfus artışı az olduğundan yaşayan da azdır. Bunun nedeni hayat şartlarının zorluğudur. Ancak bu ırk (Homo Sapiens), tüm zorluklara rağmen M.Ö. 10.000’li yıllarda yaşama tutunarak ve sosyalleşmeyi sürdürmüşlerdir. İnsanoğlu avcı toplayıcı olarak ilk bu yöredeki mağaralarda avlarının peşinden giderek yaşamış hayatını idame ettirmiştir. Bu insanlar, kemiği kırıp içindeki iliğe ulaşmış, sert kabuklu çekirdekleri kırıp yemeye başlamış; daha sonra da balta, kesici  aletler  edinerek  Cilalı Taş Devri’nin başlamasına sebep olmuştur.

Avların peşinden giderek mağara ve kaya diplerinde yaşayan bu insanların  izlerine  Şanlıurfa’da  birçok  mağarada rastlamak mümkündür. Hayat buralarda, bu coğrafyada şekillenmeye başlamıştır.